Kilit performans göstergesi (KPI), işletmelerin departmanlarındaki performansı ölçmek için kullandıkları bir araçtır. Literatüre “Key Performance Index” olarakta geçmiş olan bu terim birçok alanda kullanılıyor. Lojistik KPI’lar ise içinde barındırdığı birçok farklı dalı inceleyerek bir bütünlük oluşturuyor ve tedarik zincirinin önemli alanlarından biri olan lojistiği analiz ederek iyileştirmemizde yardımcı oluyor. Bu yazımda ise lojistik KPI’ları, satın alma, depolama, nakliye, malların teslimi ve finans ile ilgili olarak çeşitli ölçümler ile inceleyeceğiz.
KPI (Anahtar Performans Göstergesi), bir organizasyonun veya iş sürecinin performansını ölçmek ve değerlendirmek için kullanılan ölçülebilir verilerdir. Lojistikte, işletmelerin operasyonlarını izlemek ve başarılarını değerlendirmek için kullanılan belirli KPI’lar bulunur.
Lojistik KPI’ları, lojistik süreçlerin etkinliğini, verimliliğini ve başarılarını değerlendirmek için kullanılır. Bunlar, lojistik operasyonlarının performansını izlemek ve süreçlerdeki güçlü ve zayıf yönleri belirlemek için önemli araçlardır
Lojistik alanında, doğru sayıda kaynağı, doğru zamanda temin etmek, doğru yere taşımak ve doğru müşteriye ulaştırmak amaçtır. Zayıf lojistik yönetimi, bu amacı sağlayamayarak işletmenin kârlılığını kolayca etkileyebilir. Dolayısıyla, doğru yerlere konumlandırılacak KPI’lar en az sayıda kesintiyle çalışmak için yakından ölçülmeli ve izlenmelidir.
KPI verimliliği için hedefler belirlenmelidir. Hangi soruları cevaplamalı ve çözüm bulmalıyız? Bazı hoşuma giden örnekler aşağıda listelenmiştir:
Belirlediğimiz KPI’lar bir amaca hizmet ettiği için veya bizim için de alt amaçlar olduğu için gerçekçi olmaları gerekmektedir. Yani şunu söylemek istiyorm. Asıl amacımız lojistik alanındaki tüm operasyonların farklı şekillerde mükemmele kavuşması ve verimli şekilde işletilmesi asıl amaç. Bu amaçlar doğrultusunda oluşturduğumuz alt KPI’lar ise, ana amaca gitmemizde bize yardımcı olacak parçalar. Ana amacı yakalamak için ise, alt amaçlarımızı düzgün organize etmeli ve “SMART” olmalıyız.
Çokça “SMART Goals” olarak bilinen bu terim, hedeflerin spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, ilgili ve zamana dayalı olmasını savunuyor. Baş harflerinden dolayı “specific, measurable, achievable, relevant, time-bound” kelimelerinden oluşuyor.
Ayrıca, SMART hedefleri ilk olarak 1981’de George T. Doran tarafından Management Review dergisinin 70. cildinin 11. sayısında ana hatlarıyla belirtilmişti. “Yönetim Hedeflerini ve Hedeflerini Yazmanın AKILLI Bir Yolu Var” başlıklı makalesinde, iş hedeflerinin ölçülebilir ve ulaşılabilir olarak bir kuruluş üzerinde nasıl anlamlı bir etkiye sahip olması gerektiğini anlatmıştır.
Lojistik bir tedarik zincirinde birden çok alana hizmet ettiği ve bu alanlarla farklı noktalarda ilişkiler kurduğu için, kendi içinde yapacağı bir maliyet optimizasyonu şirket için önemli olacaktır.
Bir ürünü satarken, kar elde etmek sadece fiyat artırımıyla mümkün olmadığı gibi, harcanan paranın da daha verimli organize edilerek karlılığa etkisi olması beklenir. Peki nedir bu Finansal Lojistik KPI‘larıı gelin bakalım.
Toplama ve Paketleme Maliyetleri: Bu lojistik kilit performans göstergesi, ürünlerin toplanması ve paketlenmesiyle ilgili tüm maliyetleri ölçer. Öğeleri taşımak için kullanılan ekipmandan, paketleme malzemelerine ve ilgili işçiliğe kadar her şeyi içerir. Bu metriği incelemek, lojistik yöneticilerine en düşük maliyetli ve en verimli süreçleri bulma fırsatı verecektir.
İşletme Oranı: Bu metrik, gelir miktarı ile operasyon maliyeti arasındaki ilişkiyi gösterir.
Daha yüksek kar için düşük bir işletme oranı tercih edilir. İşletme oranını artırmak için her zaman iş maliyetlerini düşürmek gerekir. Bunu yaparken de yaratıcı ve sürdürülebilir yollar tercih edilir. Örneğin, bu alanda yapılacak satın alımların toplu olarak yapılarak birim maliyet düşürülmesi gibi.
Net Kâr Oranı: Bu lojistik KPI iki şekilde yorumlanabilir. Vergi sonrası karları satış miktarıyla karşılaştırabilir.
Net kar oranı, belirli bir seviyede kar elde etmek için gereken satış miktarının çok iyi bir göstergesidir.
Envanter Devir Oranı: Bu lojistik temel performans göstergesi, ürünlerin bir şirkette ne kadar hızlı hareket ettiğini değerlendirir. Bu oran, envanterin belirli bir süre içinde kaç kez yenilendiğini belirler.
Güçlü bir satış stratejisine ve mallara yönelik yüksek talebe işaret ettiği için daha yüksek bir stok devir oranı tercih edilir.
Finansal Kaldıraç: Bu lojistik metrik, şirketin toplam borçlarının toplam varlıklarına oranıdır.
Yüksek bir finansal kaldıraç oranı, varlıkların büyük bir kısmının borçla finanse edildiği anlamına gelir. Bu nedenle, lojistik yöneticileri çok riskli görülen herhangi bir borcu üstlenme konusunda temkinli olmalıdır.
Envanter-Satış Oranı: Bu lojistik metriği, gerçek satış sayısına kıyasla envanterdeki kullanılabilir ürün sayısını değerlendirir. Stok-satış oranı, fazla stoğu ölçer ve beklenmedik tedarik zinciri kesintileriyle başa çıkma söz konusu olduğunda bir şirketin sağlamlığının iyi bir göstergesidir.
Kapasite Kullanımı: Kapasite kullanımı, bir şirketin kaynaklarının kullanımını ölçer. Her şirket, imalat ve üretim söz konusu olduğunda maksimum kapasiteye sahiptir. Lojistik yöneticileri, kapasite kullanımını izleyerek üretim oranlarını daha iyi yönetebilir, işletme maliyetlerini düşürebilir ve şirket içinde sürdürülebilir bir arz sağlayabilir.
Bu metrik aynı zamanda şirketin talep artışını yönetme kabiliyetine de ışık tutmaktadır.
Ekipman Kullanım Oranı: Bu gösterge, kapasite kullanımı ile yakından ilgilidir. Ekipman kullanım oranı, işletmenizin iş için yeterli (veya çok fazla) ekipmana sahip olup olmadığını ölçer. Çoğu işletme, literatüre göre %70 – %90 arasında bir ekipman kullanım oranı hedefi seçer. Bir işletme, ekipmanını sürekli olarak hedeflenenden daha yüksek oranlarda kullanıyorsa, ekipman kıtlığı nedeniyle üretimin gecikmemesini sağlamak için yeni ekipman satın alma zamanı gelmiş demektir.
Ambalaj Malzemesinin Kullanımı: Bu KPI, toplama ve paketleme işlemi sırasında kullanılan ambalaj malzemesi miktarını takip eder. İşletme maliyetlerini düşürmek, atıkları ve işletmenin çevresel etkilerini azaltmak için, daha az malzeme ve çevre duyarlı ürünler kullanılmasını hedefler.
Toplama ve Paketleme Döngüsü Süresi: Bu lojistik metriği, bir depo çalışanının bir ürünü raftan alıp paketlemesi için geçen süreyi ölçer.
Bu alanda döngü süresini azaltmak hedeflenecektir. Paketleme yapılan sürenin indirgenmesi de tek yol olacaktır. Lojisitk yöneticilerinin dikkat etmesi gereken durum ise, çalışan memnuniyetsizliği ortaya çıkarmamaktır.
Bildiğiniz üzere nakliye, lojistiğin en önemli operasyonlarından birisi ve temel performans değerlendirmelerinden birisi.
Sevkiyat Sayısı: Bu metrik, depodan sevk edilen siparişlerin sayısını izler. Bu trendi analiz etmek, lojistik ekibine ayın veya yılın en yoğun dönemleri hakkında fikir verecektir. İnsan gücünü buna göre artırmak ve sonuç olarak gelire müdahale edebilmek için bu bilgileri kullanabilir.
Kamyon Geri Dönüş Oranı veya Ortalama Bekleme Süresi: Lojistik temel performans göstergesi olarak kamyon geri dönüş oranı, bir teslimat kamyonunun ürünleri toplamak veya teslim etmek için depoya girdiği andan tesisten çıktığı ana kadar geçen süreyi ölçer . Bu metrik, şirketin yükleme ve boşaltma verimliliğinin bir ölçüsüdür ve düşük tutulmalıdır.
Bir tesisin ne kadar verilmi çalıştığını da ölçen başka bir KPI, ortalama bekleme süresidir. Kamyon geri dönüş hızına benzer şekilde ortalama bekleme süresi, taşıyıcı tarafından yükleme veya boşaltma için beklerken boşa harcanan süreyi ölçer.
Sürücü Performansı: Sürücü performansı, kamyonların ve sürücülerin kalitesini değerlendirmek için kullanılan çoklu ulaşım KPI’larının bir kombinasyonudur; Hız, rölanti süresi, ani frenleme olayları vb. Bu trendleri yakından izlenerek yalnızca kamyon bakımını daha iyi yönetilemez, aynı zamanda sürücülerinin kalitesini de değerlendirebilir.
Güvenlik her zaman temel bir değer ve her organizasyonun kalbinde yer almalıdır. Sürücü performansı ölçümleri, güvenli olmayan davranışların erkenden yakalanmasını sağlayacak ve şirketin sürücülerini yeniden eğitmesi için yeterli veriyi sağlayacaktır.
Yakıt Verimliliği: Bu metrik, araçların yoldaki performansını ölçer. Çoğu kamyon yüksek kilometreli araçlar olarak kabul edilmediğinden, bu ölçüm genellikle göz ardı edilir. Ancak rekabetçi bir işletmede, herhangi bir maliyet tasarrufu eklenebilir ve kuruluşa avantaj sağlayabilir. İşletme maliyetleri ile yakıt verimliliği arasındaki ilişki basittir, yakıt verimliliği ne kadar yüksek olursa işletme maliyetleri o kadar düşük olur.
Sevkiyat performansı hesaplama, işletmeleri için kritik öneme sahiptir. Etkin sevkiyat performansı, müşteri memnuniyetini artırırken, operasyonel maliyetleri azaltır. Sevkiyat performansını ölçmek için teslimat süresi, hasar oranı ve teslimat doğruluğu gibi metrikler kullanılır. Bu metrikler, lojistik süreçlerin iyileştirilmesine ve müşteri sadakatinin artırılmasına yardımcı olur. Sevkiyat performansınızı düzenli olarak analiz ederek, lojistik ağı optimize edebilir ve rekabet avantajı elde edilebilir.
Teslim Süresi (Sipariş Döngü Süresi): Müşteri tarafından siparişin verildiği ve siparişin alındığı arasındaki süreyi ölçer. Bu metrik, lojistik yöneticilerinin olası tıkanıklıkları belirlemesine ve sorunlar ortaya çıkmadan önce çözümlemesine yardımcı olur.
Teslim Süresi: Depodan sevkiyat yapıldığı andan müşterinin siparişi aldığı an arasındaki süreyi ölçer. Müşteri memnuniyetini arttırarak teslim süresini mümkün olduğunca azaltmak, lojistik yöneticilerinin ana hedefi olmalıdır.
Sipariş Doğruluk Oranı: Sorunsuz ve hatasız işlenen, sevk edilen ve teslim edilen siparişlerin sayısını ölçer. Düşük bir sipariş doğruluk oranı, iade ürünleri ve gelir kaybına neden olabilir.
Hastalık İzni: Çalışanların sağlık ve güvenliğini vurgular. Hastalık izinlerini izleyerek, yöneticiler işyerinde hastalıkların yayılmasını önleyebilir ve işgücü kesintilerini minimize edebilir.
Güvenlik (Bildirilebilir Yaralanma, Kaza veya Ölüm Sayısı): İşgücünde sorumluluk duygusunu pekiştirir ve güvenlik protokollerine uyumu sağlar.
Açık Pozisyonları Doldurma Süresi: İş planlaması ve işe alım süreçlerinin kalitesini ve etkinliğini değerlendirir. Açık pozisyonları doldurma süresi, iş talebinin onaylandığı andan adayın pozisyonu kabul ettiği andaki süreyi ölçer.
Teslimat süresi, sipariş doğruluğu, stok seviyeleri ve işgücü verimliliği gibi lojistik KPI’ları, müşteri memnuniyetini artırmak ve rekabet avantajı sağlamak için hayati öneme sahiptir. Müşterilerin, zamanında ve hatasız teslimat beklediği günümüz rekabetçi pazarında, lojistik yöneticileri, bu göstergelerin takibini sürekli olarak yaparak iş süreçlerini optimize etmeli ve operasyonların düzgün bir şekilde işlemesini sağlamalıdır.
Lojistik KPI ‘ları, bir organizasyonun lojistik süreçlerini daha iyi anlamasına ve iyileştirmesine yardımcı olurken, müşteri memnuniyetini ve karlılığı artırmada kritik bir rol oynamaktadır. Düzenli olarak izlenen ve analiz edilen bu göstergeler, lojistik yöneticilerinin stratejik kararlar almasına ve başarıya ulaşmasına destek olmaktadır.
Lojistik Performans arttırımıyla alakalı okuyabileceğiniz diğer yazım: Lojistik Performans Endeksi ve Kalitede Servqual Modeli (Servqual Nedir?)
Yeşil Lojistik Nedir ?: Yeşil Lojistik Nedir (Yeşil Tedarik Zinciri Uygulamaları)
I would love to say cozy hi to my reader. Today, I am going to…
İş hayatında ya da sosyal yaşantımızda geribildirim almak, kuşkusuz bizi geliştiren en önemli araçlardan birisi.…
Merhaba, bu yazımda profesyonel hayatta sıklıkla kullanılan asetlerden birisi olan toplantı tutanağı ile alakalı bir…
Hizmet günümüzün en önemli sektörlerinden birisi. Firmalar ise hizmetlerini sürekli iyileştirme ve geliştirmeye çalışarak müşterilerinden…
Kurumsal firmalar sürekli kendi iç süreçlerini analiz etme ve iyileştirmeye yönelik adımlar atarlar. Bu adımların…
İngilizce, dünya genelinde çok yaygın olarak konuşulan önemli bir dil. Küresel bir iletişim aracı olarak…