2 Nedenle Türkiye’de Termik Santraller Neden Kapatılamaz?
Bir endüstri mühendisi olarak çalışmaya başladığımdan beri yaklaşık 1.5 senedir özellikle kömür ve doğal gaz olmak üzere enerji sektörünü ve piyasalarını takip ediyorum. Şimdi ise yenilenebilir enerjiye ilgiliyim. Kömürün kullanıldığı termik santraller ise ülkemizde çokça var. Web sitemde yeşil enerji, yeşil lojistik, yeşil tedarik zinciri ve yenilenebilir enerji gibi konulara değinen biri olarak biraz da ülkemizdeki “realite”yi konuşmak, Türkiye’de temrik santraller neden kapatılamaz düşüncelerimi ve şu an çalıştığım şirkette değerli yorumlarını aldığım bir büyüğüm vasıtasıyla yazmak istiyorum.
İlk etapta kısa bir termik santraller hakkında giriş yaptıktan sonra, konuyu biraz daha indirgeyerek, ülkemizde termik santrallerin kapatılamamasının nedenlerinden 2’sini sizinle paylaşacağım.
Termik Santraller Nelerdir? Termik Santral Nedir?
Termik santraller, ısı enerjisini kullanarak mekanik enerji üreten enerji santralleridir. Genellikle bu santraller, fosil yakıtlar (kömür, doğal gaz, petrol gibi) veya nükleer enerji gibi ısı kaynaklarından elde edilen ısıyı kullanarak buhar üretir ve bu buharı bir türbin aracılığıyla döndürür. Dönen türbin de bir jeneratörü döndürerek elektrik enerjisi üretir.
Visual Capitalist’in yazısı için buraya tıklayın:
Tipik Bir Termik Santralin Çalışma Prensibi
- Yakıtın Yanması veya Nükleer Reaksiyonlar:Fosil yakıtların yanması veya nükleer reaksiyonlar, birincil enerji kaynağını oluşturur. Kömür, doğal gaz veya petrol, genellikle yanma odasında yakılarak veya nükleer reaktördeki reaksiyonlarla ısı üretir.
- Isı Değiştirici (Kazan):Elde edilen ısı, bir ısı değiştirici (kazan) tarafından emilir. Bu kazan içindeki suyu buhara çevirir.
- Buhar Üretimi:Kazandaki su buharlaştıkça, oluşan buhar borulardan geçirilerek bir türbinin pervanesine yönlendirilir.
- Türbin:Buharın türbin pervanesine çarpması, türbini döndürmeye başlar. Türbinin dönmesi mekanik enerji üretir.
- Jeneratör:Dönen türbin, bir jeneratörü döndürerek elektrik üretir. Jeneratördeki hareket eden manyetik alanlar, bir elektrik akımı oluşturur.
- Elektrik Üretimi:Oluşan elektrik akımı, elektrik iletim hatları aracılığıyla tüketim bölgelerine taşınarak kullanıcılara elektrik enerjisi sağlar.
Termik santraller farklı türlerde olabilir (kömür, doğal gaz, nükleer) ve bazıları daha karmaşık süreçleri içerebilir. Bu süreçler, temel prensipleri kullanarak enerji dönüşümünü sağlar.
Türkiye’deki Termik Santraller Nerede Var? Türkiye’deki Termik Santraller Hangileridir?
Türkiye’de bahsettiğim gibi pek çok termik santral bulunuyor ama ana olan bazı termik santraller şunlar:
- Afsin-Elbistan Termik Santrali (Kahramanmaraş): Türkiye’nin en büyük linyit rezervlerinden birine sahip Afsin-Elbistan bölgesinde bulunan bu santral, birkaç üniteden oluşmaktadır.
- Yatağan Termik Santrali (Muğla): Muğla’nın Yatağan ilçesinde bulunan bu termik santral, kömürle çalışan bir santraldır.
- Soma Termik Santrali (Manisa): Manisa’nın Soma ilçesinde yer alan bu termik santral, kömürle çalışıyor.
- Kemerkoy Elektrik Üretim A.Ş. (Kütahya): Kütahya’da yer alan bu santral, linyit ve çeşitli yakıtlarla çalışabilen bir tesistir.
- Kemerköy Elektrik Üretim A.Ş. (Muğla): Muğla’da bulunan bu santral, linyit kömürü kullanmaktadır.
- Aksa Termik Santrali (Eskişehir): Eskişehir’in Seyitgazi ilçesinde bulunan bu santral, doğal gaz ile çalışmaktadır.
- Yeniköy Termik Santrali (Çanakkale): Çanakkale’de yer alan bu santral, doğal gaz ve kömürle çalışabilen bir tesis olma özelliğinde.
Bu, Türkiye’deki termik santrallerin sadece birkaç örneğidir ve enerji üretimi açısından önemli bir rol oynamaktadır, ancak çevresel etkileri nedeniyle aynı zamanda çeşitli tartışmalara da konu olmaktadır.
Türkiye’de Termik Santraller in Kapatılmamasının Ana Sebeplerinden 2 Tanesi…
Buradaki sebepler pek çok farklı konuyu içerebilir fakat ülkemiz açısından önem arz eden 2 tanesinden bahsetmek istiyorum.
- İstihdam Problemi
- Enerji Arzının Yetersizliği
İstihdam Problemi
Bu konuda bana bakış açısı kazandıran büyüğüme teşekkür ederim. Kendisi ülkemizde fosil yakıtlar konusunda alanında önemli rol oynayan isimlerden birisi. Her ne kadar kendisini yeni tanısamda, onunla ortak çerçevede sohbet edebildiğimde çok farklı bakış açıları ve bilgileri bana sağladı…
Gelelim tekrar istihdam problemlerine. Örnek olarak şunu söyleyebiliriz. Elbistan’da bulunan termik santralimiz önemli tesislerden bir tanesi ve bölgede yaklaşık 8 bin kişilik istihdam sağlanıyor. Buranın kapatılması demek, muhtemelen bölgede yaratacağı ekonomik huzursuzluk ve siyasi olarak oranın kaybedilmesi demek olabilir. Olaya bu taraftan bakınca, insanların çalıştığı ortamlara etki etme ve dolaylı yoldan belki yüzbinlerce insana dokunma anlamına geliyor ve ülkenin ileri gelenlerinin de hali hazırda bulunan bu istihdam kapısını kapatmak istemeyeceği düşünülebilir.
Enerji Arzının Yetersizliği
Avrupa, Amerika ve Çin yenilenebilir enerji konusunda ataklar yapmışken, özellikle Rusya-Ukrayna savaşı sonrasında Avrupa doğalgazsız kalmışken yeni çözümler üretildi. Geçen sene Avrupa çok büyük sıkıntılar yaşadı. Yenilenebilir enerji kapasitesini arttırdı ve kapattığı temrik santralleri bakıma aldıktan hemen sonra tekrar açtı. Dolayısıyla, kömür ve doğalgaz fiyatları astronomik rakamlara ulaştı. Kömür Avrupa Endeksi CIF ARA (API 2) çılgın bir ‘All time high’ yani zirve yaptı. Ülkemiz ise denge politikası sayesinde Rusya’dan ve çevreden (ama ana tedarikçi inanılmaz derecede artış gösteren Rusya oldu ve ülkemizin ana tedarikçisi olan Kolombiya’yı geride bıraktı) kömür almaya devam etti. Bu durum kömür ithalatının devamlılığını sağladı.
Şimdi düşünelim, ülkedeki santraller kapansa ne kadar yenilenebilir enerji ile bunu destekleyebiliriz. Kömür yerine doğalgaz kullansak nasıl tedarik ederiz ve kömürden daha pahallı olan doğalgaza nasıl para yetiştiririz. Tek çözüm nükleer santral olabilir.
Peki Türkiye’de neden Nükleer Enerji Tek Çözüm Olamaz?
Normal şartlarda kömürün sağladığı bu kaloriyi nükleer enerjiden sağlarız fakat ülkemizde bir Akkuyu Nükleer Santrali bulunuyor. Bu da yetersiz çünkü bu tesis bölgesel enerjiyi sağlayabiliyor. Yani demek istediğim şey şu ki, burada üretilen elektriği ülkenin farklı yerlerine de dağıtmak bir mesele ve dolayısıyla tüm ülkemize yeterli gelmez…
Gelecekte Karbon Vergilerinin Ülkemize Etkileri Ne Olacak?
Yakın zamanda karbon piyasaları ile alakalı bir yazı yazmıştım. Öğrenmek adına güzel bir özet olmuştu. Ona buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Akıllarımıza; en çok ihracatı Avrupa’ya yapıyoruz, eğer Avrupa’nın oluşturduğu bu karbon piyasaları ve karbon vergileri ülkemize de uğrarsa ne olacak konusu gelebilir. Şöyle düşünülüyor: Avrupa bu konuda en son Türkiye’ye uğrayacaktır. Bir şekilde bu piyasa Türkiye’de ne kadar kaubl görecek ya da dayatılacak. Sonuçta bu yaptırım karşısında bir gelir ya da maddi karşılık bulunmuyor. Bunun yerine yeşillik ve çiçek böcek peşinden koşuluyor. Bu sebepten dolayı gözardı edilebiliriz…
Bu dayatma ve sistem sadece karbon piyasalarını etkiler, geliştirir.
Kaynaklar:
- https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik
- https://elements.visualcapitalist.com/what-electricity-sources-power-the-world/
